Ścieżka historyczno-edukacyjna 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej w Słopnicach.

20 września 2014r. w Słopnicach została otwarta Ścieżka historyczno-edukacyjna 

1. Pułku Strzelców Podhalańskich AK im. kpt. Juliana Krzewickiego. 

 

          Członkowie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznych 1. psp AK w czasie uroczystej mszy św. z okazji 70 rocznicy powstania 1. psp AK.

Dzięki staraniom członków Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznych 1. psp AK, Gminy Słopnice oraz Nadleśnictwa Limanowa przy merytorycznym wsparciu Instytutu Pamięci Narodowej oddział w Krakowie, do użytku zostało oddane blisko 21 km tras w Beskidzie Wyspowym opisujące ciekawostki oraz historie związane z II wojną światową w tym regionie.

Ścieżka prezentuje losy żołnierzy Armii Krajowej na ziemi limanowskiej oraz działalność odtworzonej we wrześniu 1944r. jednostki podziemnego wojska polskiego - 1. pułku strzelców podhalańskich AK.

Czego możecie dowiedzieć się na ścieżce historycznej?

Co to była Armia Krajowa, jakie działania podejmowała w czasie II wojny światowej na obszarze Beskidu Wyspowego i Gorców. Będziecie mogli poznać sylwetki niezwykłych postaci, których wojenna zawierucha często rzucała na odległe zakątki Syberii, pustynne piaski dalekiego Iranu czy w polskie Beskidy. Poznacie historię 13 żołnierzy cichociemnych, którzy w 1944r. znaleźli się na Podhalu. Dowiecie się w jaki sposób lotnicy alianccy znaleźli się między Szczawą a Mogielicą jesienią i zimą 1944r.

                          Żołnierze cichociemni w zimie 1944r. Szczawa-Mogielica. Fot. ze zbiorów Muzeum Armii Krajowej w Krakowie.

Poznacie niezwykłe historię o tym kto i gdzie przeprowadzał operacje zrzutowe dla Armii Krajowej. Leśna wędrówka historycznym szlakiem pozwoli dowiedzieć się gdzie gromadzili się żołnierze podziemnego wojska, odszukać zapomniane gajówki, leśniczówki, leśne meliny partyzanckie. Historia przedstawiona na ścieżce to także tragiczne wydarzenia związane z ofiarami jakie ponosiła cywilna ludność w walce z niemieckim okupantem. Na ścieżce znajdują się szczegółowe informacje dotyczące katastrofy niemieckiego samolotu Heinkel He-111 w styczniu 1944r. w rejonie Mogielicy. To wszystko to tylko wycinek historii przedstawionej na ścieżce. Ponadto wszystkiemu towarzyszą panoramy Beskidu Wyspowego i Gorców z kulminacją w postaci wieży widokowej na Mogielicy.  Przy dobrej pogodzie z za Gorców wyłaniają się Tatry.

Harcerze z 5 Krakowskiej Drużyny Wędrowników na jednym z punktów widokowych ścieżki w czasie V Rajdu Szlakami Żołnierzy 1. psp AK. Słopnice, czerwiec 2014r. Na fot. widok z os. Groń w Słopnicach w kierunku Golcowa. Fot. P.Bukowiec.

Fot. z polany na Cichoniu. Widok na królową Beskidu Wyspowego - Mogielicę. Poniżej szczytu, najwyższe osiedle w Słopnicach - Groń. Fot. P.Bukowiec.

Parametry ścieżki. Podstawowe informacje.

Trasa obejmuje południową część Beskidu Wyspowego, a dokładniej północno-zachodnie zbocza masywu Mogielicy (1171 m n.p.m. - najwyższy szczyt Beskidu Wyspowego). Ścieżka została rozlokowana między górami: Cichoń (829 m n.p.m.), Dzielec (751 m n.p.m.) i wspomnianą wcześniej Mogielicą. Trasa przebiega w znacznej mierze na obszarze gminy Słopnice (poprzez Słopnice Górne i Podmogielicę) aż do tzw. Wyrębisk na Zalesiu. Ścieżka w 3/4 przebiega drogami leśnymi, szlakami turystycznymi oraz polnymi drogami, pozostała część to drogi dojazdowe pokryte asfaltem. 

Poglądowa mapka z trasą i miejscami parkingowymi między poszczególnymi punktami ścieżki. pkt 0 - Szkoła Podstawowa w Słopnicach Górnych.                   Początek ścieżki.

Dojazd. Różne warianty.

Do ścieżki można dojechać z kilku stron. Jadąc od Krakowa w kierunku na Nowy Targ, w Lubniu skręcamy na drogę krajową nr 28, przejeżdżamy przez Mszanę Dolną, kierując się na Limanową.          Kilka kilometrów przed Limanową w miejscowości Zamieście skręcamy w prawo na drogę powiatową (1613 K) do Słopnic. Dalej przejeżdżamy przez Słopnice (ok. 10 km) kierując się na Kamienicę a wcześniej wieś Zalesie.

                                     Skręt na Słopnice z drogi nr 28 między Mszaną Dolną a limanową. Fot. googlemaps.com. 

                                                       
                                                        Centrum Słopnic, drogowskaz na Zalesie i Słopnice Górne. Fot. googlemaps.com.

1. Początek ścieżki. 

Słopnice Górne - Szkoła. Miejsca parkingowe.

Kierując się na Zalesie dojeżdżamy do Słopnic Górnych, po prawej stronie znajduje się Zespół Szkoły Podstawowej i Przedszkola w Słopnicach im. Jana Pawła II. Obok szkoły znajduje się parking gdzie można zostawić samochód. 

      Słopnice Górne, budynek Zespołu Szkoły Podstawowej i Przedszkola w Słopnicach im. Jana Pawła II. Początek ścieżki historycznej. Fot. googlemaps.com.

Inną alternatywą jest pozostawienie samochodu ok. 300 metrów wyżej na parkingu parafialnym przy kościele Najświętszej Panny Marii Częstochowskiej. Z tego miejsca można zawrócić w kierunku szkoły i rozpocząć wędrówkę szlakiem partyzanckim. 

                                               Parking przy kościele w Słopnicach Górnych. Fot. googlemaps.com.

Do pkt. nr 1. Leśniczówki Franciszka Gęsiaka prowadzi asfaltowa droga o długości około 3 km. Polecamy spacer trasą ze względu na świetne panoramy północnej i środkowej części Beskidu Wyspowego w kierunku pasma łososińskiego oraz wzgórz Jabłoniec i Golców.

Przypominamy, że poruszamy się trasą oznakowaną biało-czerwonym kwadratem lub strzałkami kierunkowymi.

Do Leśniczówki można dojechać samochodem. Obok niej znajduje się punkt edukacyjny Nadleśnictwa Limanowa. Tam znajdziecie tablicę informacyjną ścieżki 1. psp AK oraz ścieżki przyrodniczej na Ostrą.        Na punkcie nr. 1 można odpocząć pod turystyczną wiatą lub zapalić ognisko na przygotowanym, stałym palenisku.

           

 Wiata przy 1 pkt. ścieżki historycznej. Leśniczówka Franciszka Gęsiaka w Słopnicach. Pod wiatą zamontowane niemieckie pałatki-zelty w czasie                     V Rajdu Szlakami Żołnierzy 1 psp AK. Fot. arch. SRH. 1 psp AK.

Uczestnicy V Rajdu Szlakami Żołnierzy 1 psp AK w trakcie I dnia rajdu na punkcie nr 1 przy Leśniczówce Franciszka Gęsiaka. Czerwiec 2014r. Fot. arch. SRH 1.psp AK.

Z Leśniczówki można wrócić tą samą trasą asfaltem (samochodem) lub przespacerować się oznakowaną ścieżką przez lasy u podnóża góry Cichoń w kierunku Słopnic, ok. 3 km. Po powrocie do Słopnic Górnych udajemy się do pkt. nr 2. Pomnik partyzancki obok remizy OSP. Następnie dalej ścieżką, obok remizy i kościoła w górę w kierunku wzgórza Dzielec, ok. 1,7 km.

Pkt. 3. Zrzutowisko "Sójka" na Dzielcu. Po dotarciu na polanę u podnóża Dzielca można zapoznać się z historią zrzutów alianckich dla Armii Krajowej na ziemi limanowskiej. Poznać sylwetki obcokrajowców walczących w Beskidzie Wyspowym z niemieckim okupantem. Wędrówka na zrzutowisko to okazja upamiętnienia lotników alianckich poległych w czasie lotów nad Polską (obelisk lotników alianckich).

Członkowie stowarzyszenia 1. psp AK w czasie rekonstrukcji zrzutu na Dzielcu "Sójce". Na środku zasobnik zrzutowy ze spadochronem. 20.09.2014r. Fot. T.Leśniak.

 Widok z Przełęczy Słopnickiej na wzgórze Dzielec oraz u podnóża na wypłaszczeniu zrzutowisko "Sójka". Fot. A. Sołtys.

Ze zrzutowiska przemieszczamy się za oznakowaną ścieżką w kierunku Przełęczy Słopnickiej do pkt. 4. ok. 2,3 km. Trasa została tak zbudowana, że praktycznie cały czas można przy dobrej pogodzie podziwiać panoramę północno wschodniej części Beskidu Wyspowego, włącznie z pasmem łososińskim.

Na przełęczy docieramy do pkt. 4. Samochód Hansa Franka. Zainteresowani mogą poznać niezwykłą historię pewnego samochodu, którego losy zostały związane z akcją "Burza" na ziemi limanowskiej.

Dalej na przełęczy po stronie północnej rysują nam się panoramy Beskidu Wyspowego, natomiast po stronie południowej pasma Gorców na tle Tatr. Do kolejnego pkt. nr 5 pozostaje ok. 1 km.

Dojazd na Wyrębiska na Zalesiu - Parking.

Na Przełęcz Słopnicką można dotrzeć również samochodem jadąc od strony południowej. Z drogi wojewódzkiej nr 968 Mszana Dolna - Zabrzeż, w Kamienicy skręcamy na drogę powiatową (1609 K) na Limanową. W miejscowości Zalesie skręcamy w lewo w kierunku Zamieścia i docieramy do Przełęczy Słopnickiej. Przy głównej drodze na Przełęczy Słopnickiej widnieje drogowskaz i skręt w prawo do Tras Narciarstwa Biegowego. Skręcamy w prawo i po 3 kilometrach jesteśmy na parkingu na Wyrębiskach Zalesiańskich, skąd drogowskazy prowadzą ścieżkę historyczną do pkt. nr 5 - Leśniczówka Andrzeja Florka i dalej partyzanckim szlakiem. Można również wyjść na szczyt Mogielicy.

 Skrzyżowania na Przełęczy Słopnickiej. Widok od Słopnic Górnych. W prawo skręt na trasę narciarstwa biegowego na Wyrębiskach Zalesiańskich.           Przejeżdżając prosto skrzyżowanie dojeżdżamy do Zalesia. Fot. googlemaps.com.

Pkt. nr 5. Leśniczówka Andrzeja Florka.

Jedno z najważniejszych miejsc na ścieżce. Po drodze po lewej stronie można spotkać zabudowania leśniczówki. Przed nimi tablica informacyjna ze zdjęciami z epoki oraz historie o żołnierzach cichociemnych, ćwiczeniach i koncentracjach 1. psp AK w rejonie leśniczówki. W tle doskonała panorama na północno-wschodnie krańce Gorców. 

Leśniczówka Andrzeja Florka na Wyrębiskach Zalesiańskich. W tle po lewej stronie Kopa - szczyt Mogielicy. Fot. P.Bukowiec.

Patrol skłąda meldunek strzelcowi "Mazurowi". Leśniczówka u Florka, V Rajd Szlakiem Żołnierzy 1. psp AK. Czerwiec 2014r. Fot. zbiory uczestników rajdu.

Pkt. 6. Krzyż partyznacki. Wędrując od leśniczówki Florka wzdłuż zielonego szlaku PTTK oraz oznakowań ścieżki historycznej udajemy się do partyzanckiego krzyża (ok. 600m), który przed laty był miejscem partyzanckich uroczystości: leśnych ślubów, pogrzebów, mszy św. z okazji Święta Niepodległości oraz innych wydarzeń, które można poznać na miejscu.  

Chwile zadumy przy Krzyżu partyzanckim. V Rajd Szlakami Żołnierzy 1. psp AK. Czerwiec 2014r. Fot. zbiory uczestników rajdu.

Po chwili zadumy wędrujemy wzdłuż zielonego szlaku PTTK na szczyt Mogielicy. Po około 2 km marszu ścieżka historyczna odbija z zielonego szlaku w przecinkę i trawersuje do żółtego szlaku z Mogielicy do Przełęczy Chyszówki i Tymbarku. Schodzimy żółtym szlakiem do przecięcia ze stokówką (trasa narciarska).  Na skrzyżowaniu widnieją drogowskazy kierujące do pkt nr. 7 i 8. Pkt. 6 i 7 dzieli około          3,5 km.

Pkt. 7. Leśniczówka Józefa Misiury. Kolejny punkt konspiracji, tym razem ruiny dawnej meliny partyzanckiej, poniżej polany w jej sąsiedztwie znajdują się słopnickie osiedla Proroki i Nowiny, gdzie jesienią i zimą 1944r. kwaterował sztab 1. psp AK.  

 Żołnierze Obwodu Armii Krajowej Limanowa przy leśniczówce Józefa Misiury. Zima 1944r. Fot. ze zbiorów rodziny Krzewickich.

                                    

                                                          Pozostałości sadu oraz ruiny leśniczówki Józefa Misiury. Fot. A. Sołtys.

 

Pkt. 8. Samolot niemiecki Heinkel He-111. Trasa ścieżki powraca od pkt. nr 7 żółtym szlakiem do stokówki (trasy narciarskiej). Według kierunkowskazu przemieszczamy się do kolejnego punktu  1,5 km. Na miejscu jest ustawiona pamiątkowa tablica zawierająca zdjęcia oraz opis badań nad identyfikacją niemieckiej maszyny, rozbitej pod koniec stycznia 1944r. na stokach Mogielicy. Punkt jest usytuowany przy stokówce, obok koryta potoku Bystroń. 

  Mogielica, koryto potoku Bystroń, 1944r. Na fragmencie skrzydła niemieckiego samolotu Heinkel He-111 od lewej: por. (siedzi) Jan Cieślak "Maciej", kpt. Julian Krzewicki "Filip". Fot. ze zbiorów rodziny Krzewickich. 

Pkt. 9. Osiedle Groń - Gospodarstwo Kurnytów. Podążając od pkt. 8, wędrujemy stokówką  oznakowaną ścieżką ok. 1 km. Schodzimy na punkt widokowy nad os. Groń, które jest najwyżej położonym osiedlem w Słopnicach. Miejsce gdzie rozwijała się cywilna konspiracja w czasie II wojny światowej w postaci prowadzonych nasłuchów zagranicznych stacji radiowych (co było zakazane przez niemieckie władze). Nasłuchy prowadził Stanisław Kurnyta a w działalność byli zaangażowani członkowie rodziny oraz członkowie Związku Walki Zbrojnej (później Armii Krajowej) oraz Ruchu Ludowego (chłopskiej konspiracji). Na punkcie można podziwiać inna historyczną panoramę, fragment przebiegu linii frontu w grudniu 1914r. w czasie tzw. bitwy na Jabłońcu w ramach operacji łapanowsko-limanowskiej.

 Żołnierze Oddziału Partyzanckiego "Wilk" w czasie przerwy obiadowej w zabudowaniach Kurnytów, czerwiec 1944r. Fot. ze zbiorów rodziny Krzewickich.

Pkt. 10. Miejsce odprawiania mszy partyzanckich 1 psp AK. Z punktu nad osiedlem Groń przemieszczamy się ok. 1 km według oznakowań ścieżki ścieżką przez potok do polany na tzw. Ryżowskich łąkach. Latem 1944r. dla żołnierzy placówek Obwodu AK Limanowa oraz OP "Wilk" były odprawiane msze święte. W miejscu dawnego ołtarza ustawiono obelisk z tablicą upamiętniającą wydarzenia sprzed siedemdziesięciu lat.

Msza święta na polanie Ryżowskie łąki między Dzielcem a Mogielicą. Lato 1944r., fot. ze zbiorów rodziny Krzewickich.

Ryżowskie łąki, lipiec 2014r. oraz...

...lato 1944r. w tym samym miejscu msza święta dla żołnierzy Obwodu AK Limanowa oraz OP. "Wilk". Na pierwszym planie w środku, pierwszy z lewej kpt. Julian Krzewicki "Filip" (Komendant Obwodu AK Limanowa) oraz pot. Jan Wojciech Lipczewski "Andrzej" dowódca I batalionu 1. psp AK oraz OP. "Wilk". Fot. ze zbiorów rodziny Krzewickich.

Pkt. 11. Słopnice Górne - Magorzyca. Dom rodziny Dawiec. Na polanę Magorzyca docieramy przemieszczając się wyznaczonym szlakiem przez potok polną drogą ok. 700 m. Przy rozwidleniu dróg u podnóża Dzielca znajduje się tablica informacyjna zawierająca fotografie oraz wiadomości dotyczące działalności Adama Dawca i jego rodziny w czasie II wojny światowej. Polana Magorzyca była miejscem pobytu żołnierzy I batalionu II kompani 1. psp AK. W zabudowaniach znajdował się prowizoryczny magazyn z zaopatrzeniem ze zrzutu na Dzielcu oraz kamienna piwniczka, która pełniła funkcją aresztu. Od tablicy na rozstaju przemieszczamy się w lewo (na zachód) ok 200 m do zabudowań, między którymi poprowadzona jest ścieżka aż do piwniczki obok, której prowadzi zejście do ostatniego punktu nr. 12, ok. 1 km.

Członkowie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznych 1. psp AK na polanie Magorzyca w trakcie kręcenia scen do filmu: "Ścieżka - Śladami konspiracji w Beskidzie Wyspowym". Fot. P.Bukowiec.

Pkt. 12. Leśniczówka Jana Lisowskiego. Słopnice, skład drewna na Podmogielicy Ostatnim punktem ścieżki są nieistniejąca leśniczówka Jana Lisowskiego. Dom oraz jego zabudowania znajdowały się w majątku rodziny Zofii Turskiej z Tymbarku. Był to punkt kontaktowy dla żołnierzy Armii Krajowej.            W sierpniu 1944r. przeprowadzano szkolenie i egzamin Wojskowej Służby Kobiet.

Szkolenie Wojskowej Służby Kobiet w ramach Obwodu AK Limanowa, sierpień 1944r. Fot. ze zbiorów rodziny Krzewickich.

Obecnie na miejscu leśniczówki stoi budynek koła łowieckiego "Orlik". Obok domu znajduje się obelisk z tablicą upamiętniającą wydarzenia z czasów wojny oraz duży parking z wiatą oraz miejscem do rozpalenia ogniska. Poniżej parkingu na osiedlu Wróble znajduje się przystanek autobusowy z którego można odjechać do Limanowej.

Więcej odpowiedzi na pytania związane ze ścieżką uzyskacie państwo pisząc na nasz adres mailowy:

srh1pspak@gmail.com

Polecamy strony związane z działalnością naszego stowarzyszenia.

 https://www.facebook.com/pages/Stowarzyszenie-Rekonstrukcji-Historycznych-1-PSP-AK/468633663161836

http://grh.limanowa.org/


Zapraszamy do zwiedzania ścieżki historycznej!